© BWNW. Bronvermelding: Gerard Alberts, Wijngaarden, Adriaan van, in: Biografisch Woordenboek van Nederlandse Wiskundigen URL: http://bronhist.huygens.knaw.nl/INGWebsite/Onderzoek/Projecten/BWNW/lemmata/data/wijngaardenadriaanvan [25/10/2019]
Aad van Wijngaarden was de grondlegger van de informatica in Nederland. De programmeertaal ALGOL 68 was zijn geesteskind.
WIJNGAARDEN, Adriaan van (Rotterdam, 2 november 1916 - Amstelveen, 7 februari 1987). Vierde kind uit het tweede huwelijk van Pieter van Wijngaarden (1872-1924) met Liesje de Bruijn (1885-1959). Aad trouwde in 1940 met Barbara Robbers; zij hadden vier dochters; Barbara kwam in 1958 om het leven bij een verkeersongeluk. Willeke Dietz, met wie Aad van Wijngaarden in 1960 trouwde, overleed in 1977.
Aad van Wijngaarden was in alle vakken een briljante leerling en student. Aan de Technische Hogeschool werd hij gevormd in het sterk theoretische onderzoek van J.M. Burgers en C.B. Biezeno; bij de laatste promoveerde hij in december 1945 cum laude op Enige toepassingen van Fourierintegralen op elastische problemen. Zo was hij vertrouwd geraakt met geavanceerd rekenwerk en de uitgelezen man om leiding te geven aan de Rekenafdeling van het pas opgerichte Mathematisch Centrum. Hij bouwde er een groep van rekenaars en rekenaarsters op voor het uitvoeren van opdrachten. Computerconstructie, de ingebruikname van de ARRA (Automatische Relais Rekenmachine Amsterdam) op 21 juni 1952 was het eerste succes, werd al snel weer afgestoten door oprichting van de firma Electrologica in 1956.
Van Wijngaarden zelf ging als docent, promotor en onderzoeksleider voor in het onderzoek in numerieke analyse, programmeren en programmeertalen. Zijn grootste leerling was de man die hij reeds in het voorjaar van 1952 inhuurde als programmeur voor de ARRA, Edsger Dijkstra; deze promoveerde in 1959 bij hem op Communication with an automatic computer. Het is aan Van Wijngaarden en zijn leerlingen toe te schrijven dat Nederland een krachtige ontwikkeling kende van een sterk theoretisch gerichte informatica.
Aad van Wijngaarden was reeds in de jaren vijftig een internationaal vooraanstaand wetenschapper. Hij was mede-oprichter van de IFIP (Parijs 1959) en mede-auteur van de programmeertaal ALGOL 60. Hij nam het voortouw bij de ontwikkeling van ALGOL 68. Inhoudelijk verrijkte hij het ontwerpen van programmeertalen met concepten als 'orthogonal design' en 'two level grammars' (Van Wijngaarden grammars).
Aad van Wijngaarden was directeur van het Mathematisch Centrum van 1961 tot 1981. Het 'aadje', @, was in de informatica bekend als zijn ex libris, lang voordat het figureerde in e-mail-adressen. Aad van Wijngaarden werd in 1959 verkozen tot lid van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Hij ontving eredoctoraten van de Universiteit van Grenoble en de Technische Hogeschool Delft en de Pioneer Award van de IEEE.
Bronnen
- Alberts, Gerard en Pieter C. Baayen. "Ingenieur van taal. Interview met A. van Wijngaarden". Ïn Zij mogen uiteraard daarbij de zuivere wiskunde niet verwaarloozen, G. Alberts, F. van de Blij, J. Nuis (eds.), 276-288. Amsterdam: CWI, 1987.
- Baayen, Pieter C and J. Nuis. "In Memoriam A. van Wijngaarden 1916-1987." Nieuw Archief voor Wiskunde IV-6-3 (1988): 269-274.
- Bakker, J.W. de and J.C. van Vliet (eds.). Algorithmic Languages. A tribute to Prof.dr.ir. A. van Wijngaarden on the occasion of his retirement from the Mathematical Centre. Amsterdam: CWI, 1981.
- Leeuwen, Jan van. "Recursively enumerable languages and Van Wijngaarden grammars. Proc. KNAW A-80 (1977)": 29-39.
- C.H. Lindsey, A History of ALGOL 68, in: Thomas J. Bergin and Richard G. Gibson (eds) History of Programming Languages II. New York: ACM Press, 1996, pp 27-84
- E. van Oost, G. Alberts, J. van den Ende, H.W. Lintsen (eds.), De opkomst van de informatietechnologie in Nederland. Den Haag/Eindhoven, 1998
- W.L. van der Poel, Levensbericht A. van Wijngaarden 2 november 1916 7 februari 1987, Jaarboek KNAW 1988 pp. 204-207 S. la Bastide-van Gemert, `Elke positieve actie begint met critiek`. Hans Freudenthal en de didactiek van de wiskunde (Hilversum 2006).
- Freudenthal in het Biografisch Woordenboek van Nederland.
Publicaties
A. van Wijngaarden, Rekenen en vertalen, [oratie UvA], Delft: Waltman, 1952
A. van Wijngaarden en E.W. Dijkstra (red.), Programmeren voor automatische rekenmachines, Syllabus Mathematisch Centrum, Amsterdam: Mathematisch Centrum, 1956, 128 p
J.W. Backus, F.L. Bauer, J. Green, C. Katz, J. McCarthy, P. Naur (ed.), A.J. Perlis, H. Rutishauser, K. Samelson, B. Vauquois, J.H. Wegstein, A. van Wijngaarden, M. Woodger, Report on the algorithmic language ALGOL 60, Numerische Mathematik 2 (1960), 106 136.
A. van Wijngaarden, Orthogonal design and description of a formal language, Mathematisch Centrum Rekenafdeling, Rapport MC-MR 76 (1965), 25 p. A. van Wijngaarden (ed.), B.J. Mailloux, J.E.L. Peck, C.H.A. Koster, Report on the algorithmic language ALGOL 68, Mathematisch Centrum Rekenafdeling, Rapport MC-MR 101 (1968)
Auteur: Gerard Alberts
Laatst gewijzigd: november 2006