© BWNW. Bronvermelding: Ed de Moor, Versluys, Jan, in: Biografisch Woordenboek van Nederlandse Wiskundigen URL: http://bronhist.huygens.knaw.nl/INGWebsite/Onderzoek/Projecten/BWNW/lemmata/data/versluysjan [19/02/2018]
Jan Versluys, onderwijzer, wiskundige, didacticus en pedagoog, heeft aan het eind van de negentiende eeuw grote invloed gehad op het reken- en het wiskundeonderwijs in Nederland.
VERSLUYS, Jan, wiskundige en didacticus (Oostburg (Zeeuws Vlaanderen), 1 februari 1845 - Sankt Moritz (Zwitserland), 15 januari 1920). Zoon van Willem Versluijs en Elizabeth van Aelst. Gehuwd met Jacoba Maria Catharina Offers (geboren 8 november 1848, Rotterdam). Uit dit huwelijk werden drie zoons geboren, onder wie de wiskundige W.A. Versluys (1870-1946).
Jan Versluys behaalde in 1864 de akte voor hoofdonderwijzer aan de Rijkskweekschool te Haarlem. Tijdens zijn loopbaan bij het lager onderwijs slaagde hij op 21-jarige leeftijd voor de middelbare akte wiskunde K-I. Twee jaar later behaalde hij het K-V diploma. Van 1866 tot 1878 was hij leraar wiskunde aan de Rijks HBS te Groningen en van 1881 tot 1910 leraar wiskunde aan de Rijks Normaalschool voor Tekenleraren in Amsterdam. Versluys bekleedde vele bestuurlijke functies, waaronder voorzitter van het Wiskundig Genootschap en van de Nederlandse Vereniging voor Paedagogiek. Hij was lid van de Commissie van Middelbare Akten en vele andere onderwijscommissies. Hij was de eerste hoofdredacteur van Het Schoolblad en later Het Nieuwe Schoolblad.
De betekenis van Jan Versluys ligt vooral in zijn bijdragen aan het onderwijs, in het bijzonder het reken- en het wiskundeonderwijs. In 1874 publiceerde hij zijn Methoden bij het onderwijs in de wiskunde en bij de wetenschappelijke behandeling van dat vak. Dit werk wordt wel beschouwd als het eerste vakdidactische boek voor wiskunde in Nederland. Het kernpunt was dat het onderwijs zoveel mogelijk een 'zelf-vindend' (heuristisch) karakter moet hebben, maar wel onder deskundige leiding van de docent. Daarnaast werden zijn geschriften gekenmerkt door bondige stijl, helder taalgebruik en mathematische correctheid. Nieuw voor die tijd was dat zijn methoden voor het rekenonderwijs voorzien waren van handleidingen. Hij pleitte voor een aanschouwelijke inleiding, beperking van de leerstof en een inzichtelijke boven een mechanistische leermethode. Toepasbaarheid vond hij belangrijk, zonder het formele aspect van de wiskunde uit het oog te verliezen.
Versluys schreef tientallen boeken voor het rekenonderwijs, voor het middelbare wiskundeonderwijs en voor de aktenstudie wiskunde. Sommige daarvan hebben tot na 1945 dienst gedaan. Daarnaast publiceerde hij uitgaven voor het taal- en het tekenonderwijs, pedagogiek en psychologie, in totaal zo'n honderdtal titels. Ook schreef hij als eerste in Nederland een geschiedenis van de wiskunde, alsmede een geschiedenis van het onderwijs. Wetenschappelijke bijdragen aan de wiskunde zijn opgenomen in het Archief van het Wiskundig Genootschap en Grunerts Archiv der Mathematik und Physik. Bij prijsvragen van het Wiskundig Genootschap werd hij vijfmaal bekroond. Hij vertaalde het werk van John Stuart Mill en Herbert Spencer. De ideeën van deze filosofen zijn terug te vinden in zijn sociale, politieke en culturele opvattingen. Als oprecht liberaal bracht hij deze opvattingen ook in woord en daad tot uiting.
Bronnen
I. Schreuder (1922-'23). Jan Versluys en zijn levenswerk (1845-1920). Uitgever onbekend.
Wansink, Joh. W. (1976). 1874-1974. 'Een herinnering aan het werk van Jan Versluys', Euclides 51 (6), pp. 230-236.
Moor, E. de (1994). 'Jan Versluys en het ontstaan van de vakdidactiek', Nieuwe Wiskrant 14 (1), pp. 8-13.
Smid, H.J. (2006). 'Het dubbele programma van Jan Versluys', Euclides 82 (2), pp. 42-45.
Nieuw Archief voor Wiskunde, derde serie, XXVI, p. 206. Korteweg, in Biografisch Woordenboek van Nederland (door D. van Dalen).
Scientists of the Dutch School: Korteweg (page maintained by KNAW).
D.J. Korteweg and G. de Vries (page maintained by Jan Wiegerinck, Korteweg-de Vries Institute, University of Amsterdam).
Diederik Johannes Korteweg (in The MacTutor History of Mathematics archive).
Publicaties
Beginselen der nieuwere meetkunde. Groningen: J.B. Wolters (1868).
Methoden bij het onderwijs in de wiskunde en bij de wetenschappelijke behandeling van dat vak. Groningen: P. Noordhoff (1874).
Proeve van een Nieuwere Levensbeschouwing. Amsterdam: W. Versluys (1884).
Een en ander over Multatuli. Amsterdam: W. Versluys (1889).
Beknopte Geschiedenis der Wiskunde. Amsterdam: A. Versluys (1902).
Auteur: Ed de Moor
Laatst gewijzigd: september 2008