Biografisch Woordenboek van Nederland Wiskundigen

© BWNW. Bronvermelding: Kasper van Ommen, Bierens de Haan, David, in: Biografisch Woordenboek van Nederlandse Wiskundigen URL: http://bronhist.huygens.knaw.nl/INGWebsite/Onderzoek/Projecten/BWNW/lemmata/data/bierensdehaandavid [10/03/2019]


David Bierens de Haan is bekend van zijn overzichtswerk van ‘bepaalde integralen’. Grote waardering viel hem ten deel voor zijn serie Bouwstoffen voor de geschiedenis der wis- en natuurkundige wetenschappen in de Nederlanden en de Oeuvres complètes van Christiaan Huygens.

BIERENS DE HAAN, David (Amsterdam, 3 mei 1822 – Santpoort, 12 augustus 1895). Zoon van Abraham Pieterszoon de Haan en Catharina Jacoba Bierens. De uit het huwelijk van Abraham de Haan en Catharina Jacoba Bierens geboren kinderen mochten volgens Koninklijk Besluit van 20 juli 1822 de naam Bierens als geslachtsnaam vóór die van hun vader plaatsen. Gehuwd op 31 maart 1852 te Deventer met Johanna Catharina Justina IJssel de Schepper (1827-1906). Uit dit huwelijk werden zeven dochters en twee zoons geboren.

Aanvankelijk door zijn vader voorbestemd tot de studie rechten aan de Universiteit van Amsterdam, openbaarde zich echter bij David al gedurende zijn eerste studiejaar een bijzondere voorliefde voor de wiskunde. Hij had zich in 1841 als lid van het Wiskundig Genootschap aangemeld; een jaar later besloot hij zich in de toekomst uitsluitend op de studie van de exacte wetenschappen te richten. Hij liet zich op 2 januari 1841 inschrijven als ‘stud. Philos.’ aan de Rijksuniversiteit Leiden. Op 18 december 1843 behaalde hij zijn diploma, cum laude, om zich vervolgens aan zijn promotie te kunnen wijden. David promoveerde op 15 mei 1847 summa cum laude op het proefschrift De lemniscata Bernoulliana.

Na zijn promotie aanvaardde Bierens de Haan op 28 augustus 1848 de betrekking van docent in de wiskunde aan het Stedelijk Gymnasium van Deventer. Tijdens zijn aanstelling aan het gymnasium publiceerde Bierens de Haan een aantal artikelen over het lager onderwijs en de lagere wiskunde. Vervolgens zette Bierens de Haan zich vanaf 1857 in als schoolopziener in het derde schooldistrict van Overijssel en vanaf zijn benoeming in 1858 als raadslid voor verschillende terreinen van onderwijs te Deventer.

Zijn wetenschappelijk hoofdwerk was het overzicht van ‘bepaalde integralen’ (integralen over een eindig interval). Hij verzamelde en ordende alle bepaalde integralen die berekend waren in de meer dan honderd jaar dat het onderwerp bestond in tafels. Kenmerkend aan zijn arbeid is het teruggaan op het bronnenmateriaal en zijn voorliefde voor deze bronnen. Deze liefde uitte zich ook in de 33 artikelen in de serie Bouwstoffen en zijn bibliografie op het gebied van 16de-18de-eeuwse wiskundige en natuurkundige Nederlandse boeken.

In 1863 werd Bierens de Haan benoemd tot buitengewoon hoogleraar in de wiskunde aan de Rijksuniversiteit Leiden. In 1867 werd hij gewoon hoogleraar. In Leiden bekleedde hij ook talrijke openbare functies: hij was onder andere lid van de schoolcommissie en bestuurslid van het genootschap Mathesis Scientiarum Genetrix.

Vanaf 1880 tot zijn dood wijdde Bierens de Haan zich bijna volledig aan het editeren van de eerste delen van de Oeuvres complètes van Christiaan Huygens.

Bronnen

  • Kluyver, Jan C., Diederik J. Korteweg en Pieter H. Schoute, ‘"David Bierens de Haan. 1822-1895"’, Nieuw Archief voor Wiskunde serie II, 12 (1896): I-XXVIII
  • Haaften, Marinus van, Het wiskundig Genootschap. Zijn oudste geschiedenis, zijn werkzaamheden en zijn beteekenis voor het verzekeringswezen , Groningen: Noordhoff, 1923: 114 e.v. 
  • Schrek, D.J.E., ‘"David Bierens de Haan’", Scripta mathematica, 21 (1955): 31-41. 
  • Bos, Henk J.M., ‘"David Bierens de Haan 1822-1895’", Nieuw Archief voor wiskunde serie III, 26 (1978): 65-73. 
  • Ommen, Kasper van (red.), ‘Een onvermoeide arbeid komt alles te boven’. De Bibliotheca mathematica, paedgogica en biographica van David Bierens de Haan. [Kleine publicaties van de Leidse Universiteitsbibliotheek, nr. 54] (2003). 
  • Ommen, Kasper van en Henk Bos, "De Bibliotheca mathematica van Bierens de Haan", Nieuw Archief voor Wiskunde serie V 4 nr. 3 (september 2003): 242-251. http://www.nieuwarchief.nl/serie5/pdf/naw5-2003-04-3-242.pdf

Publicaties

  • Dissertatio Mathematica inauguralis de lemniscata Bernoulliana (1847). 
  • Tables d’intégrales définies (1858).
  • Exposé de la théorie, des propriétés, des formules de transformation et des méthodes d'évaluation des intégrales définies (1862).
  • Nouvelles tables d’intégrales définies (1867).
  • Bibliographie néerlandaise historique-scientifique des ouvrages importants dont les auteurs sont nés aux 16e, 17e et 18e siècles, sur les sciences mathématiques et physiques avec leurs applications (1883).

Archieven

De Bibliothecae Mathematica, Paedagogica en Biographica, alsmede een groot deel van het boekenbezit van Bierens de Haan worden bewaard in de Universiteitsbibliotheek Leiden. Een klein deel van het persoonlijke archief van David Bierens de Haan werd in 2003 door de familie Bierens de Haan geschonken aan de Universiteitsbibliotheek Leiden.

Auteur: Kasper van Ommen

Laatst gewijzigd: DB november 2018