© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Saskia Zwiers, Holt, Anna Cornelia, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: http://bronhist.huygens.knaw.nl/INGWebsite/Onderzoek/Projecten/DVN/lemmata/data/holtac [13/01/2014]
HOLT, Anna Cornelia (ged. Zwolle 30-4-1671 – gest. Zwolle ? voor 1706), amateurschilderes. Dochter van Herman Holt (1643-1672), gemeensman van Zwolle, en Armarenta Holt (gest. 1714). Een huwelijk is niet bekend.
Anna Cornelia Holt werd geboren als het tweede kind van de Zwolse gemeensman Herman Holt en zijn nicht, Armarenta Holt. Haar vader stierf een jaar na haar geboorte. Over haar leven is bijzonder weinig bekend. Met haar nichten Aleida Greve en Cornelia van Marle en haar tante Sophia Holt ontving Anna Cornelia Holt vier jaar lang schilderles van de Dordtse schilder Wilhelmus Beurs (geb. 1656). Beurs schreef een instructieboek voor schilders en kunstliefhebbers onder de titel De groote waereld in ’t kleen geschildert… (Amsterdam 1692), dat hij aan hen opdroeg. ‘Met aanwas van lust en ongemene voortgang voortgezet’: zo beschrijft Beurs de houding van de vier aan elkaar verwante jonge vrouwen die in Zwolle zijn leerlingengroepje vormden. Hij noemt de vier jongedames zijn ‘zeer geachte en geliefde leerlingen, mijn vermaak en kroone’. Met haar vijftien jaar was Anna Cornelia Holt het jongste lid van het dilettantengroepje.
In 1686 schilderden de jongedames alle vier een werk van ongeveer 115 bij 100 centimeter, een voor amateurs opmerkelijk groot formaat. Hun schilderwijze doet vermoeden dat zij mogelijk al eerder les hadden gehad, bijvoorbeeld van de Zwolse schilder Roelof Koets II (ca. 1655-1725).Anna Cornelia Holt schilderde een jonge vrouw die een blad vasthoudt in een sober heuvelachtig landschap met wat bomen. Op de voorgrond ligt een stilleven van inheemse en exotische vruchten waarop een vlinder rust. In de compositie – de helft van het schilderij bestaat uit hemel – vertoont het veel overeenkomst met het (zelf)portret van haar zestienjarige nicht Aleida Greve. Mogelijk is Anna Cornelia’s werk ook een zelfportret. Hun schilderijen vormen eigenlijk drie-werken-in-één: portret, landschap en stilleven. De meisjes hebben zich vooral op het portret en de soorten vruchten uitgeleefd. Beurs’ aanbeveling in zijn boek om ‘… zo smakelijk te leren schilderen, dat het de verkopers niet tot schade strekken kan’ was echter te hoog gegrepen voor de jongedames. Zij signeerde haar schilderij met ‘Cornelia Holt.’ Door de collage-achtige opbouw van de ruimte doet het schilderij heel eigentijds aan.
Naslagwerken
Elck zijn waerom; Vrouwen en kunst in de republiek; Zwols Biografisch Woordenboek.
Archivalia
Historisch Centrum Overijssel, Zwolle: N.H. Doopboek Zwolle RBSO nr. 700, blz. 339; N.H. Lidmatenboek Zwolle nr. 2, blz. 40.
Werk
Portret van een jonge vrouw (zelfportret ?), 1686 (Vrouwenhuis, Zwolle).
Literatuur
- Wilhelmus Beurs, De groote waereld in ’t kleen geschildert, of schilderagtig tafereel van ’s weerelds schilderyen, kortelijk vervat in ses boeken. Verklarende de hooftverwen, haare verscheide mengelingen in oly, en der zelver gebruik […] (Amsterdam 1692).
- Jan ten Hove, Het Vrouwenhuis te Zwolle (Zwolle 1994).
- Jean Streng en Lydie van Dijk, Zwolle in de Gouden Eeuw. Cultuur en schilderkunst. Tentoonstellingscatalogus Stedelijk Museum Zwolle (Zwolle 1997) 32.
- Lamberthe de Jong, ‘“Mijn vermaak en kroone”. Schilderessen in het Vrouwenhuis in Zwolle’, in: E. Kloek, C. Peters Sengers en E. Thobé red., Vrouwen en kunst in de republiek (Hilversum 1998) 55-65.
- Machteld Löwensteyn, ‘Tekenen van oprechte genegenheid’, Kunstschrift 2 (1999) 34-35.
Illustratie
Portret van een jonge vrouw, vermoedelijk een zelfportret, 1686 (Vrouwenhuis, Zwolle). Uit: Ten Hove, Het Vrouwenhuis.
Auteur: Saskia Zwiers
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 395
laatst gewijzigd: 13/01/2014