© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Hanna Klarenbeek, Schmetterling, Elisabeth Barbara, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: http://bronhist.huygens.knaw.nl/INGWebsite/Onderzoek/Projecten/DVN/lemmata/data/SchmetterlingEB [13/01/2014]
SCHMETTERLING, Elisabeth Barbara (ged. Amsterdam 6-12-1801 – gest. Amsterdam 12-11-1882), schilderes en graveerster. Dochter van Jozef Adolf Schmetterling (1751-1828), miniatuurschilder, en Antonia Blom (ca. 1770-1850). Elisabeth Barbara Schmetterling bleef ongehuwd.
Elisabeth Barbara Schmetterling groeide op in Amsterdam in een groot gezin
met ten minste drie broertjes en tien zusjes, van wie er één jong
stierf. Samen met haar oudere zus Christina Josepha werd zij in het
kunstenaarsvak opgeleid door haar vader, de uit Wenen afkomstige
miniatuurschilder, kunsthaarwerker en knipkunstenaar Josephus Schmetterling.
Elisabeth legde zich in eerste instantie toe op de graveerkunst. Vanaf 1822
exposeerde zij haar prenten op de tentoonstellingen van Levende Meesters. In
datzelfde jaar kreeg ze een gratificatie van tien dukaten (Immerzeel) van de
Nederlandsche Huishoudelijke Maatschappij te Haarlem voor enkele graveerproeven
die zij had ingezonden.
In de jaren twintig van de negentiende eeuw maakte Elisabeth Schmetterling gravures en etsen voor diverse (kinder)boeken en voor enkele edities van de Nederlandsche Muzen-Almanak. Aan de uitgever van deze almanak, Johannes Immerzeel jr., schreef zij in 1828 dat het voor haar reputatie als kunstenares van het grootste belang was dat haar werk in dit jaarboek werd gepubliceerd. Haar werk werd tot drie keer toe in de almanak opgenomen.
Rond 1830 ging Schmetterling zich toeleggen op de miniatuurkunst, mogelijk in navolging van haar vader. Ze schilderde voornamelijk portretten en maakte tevens kopieën in miniatuur naar schilderijen van zeventiende-eeuwse meesters als Gerard Dou en Paulus Moreelse. In totaal heeft zij op 25 verschillende tentoonstellingen geëxposeerd met meer dan 40 werken. Daarnaast gaf ze tekenlessen. Schmetterling staat in het bevolkingsregister van 1851 te boek als portretschilderes, maar of zij van de verkoop van haar kunst kon leven is niet bekend.
Elisabeth Schmetterling woonde haar hele leven in Amsterdam, eerst bij haar ouders op de Oude Spiegelstraat 8 en later in de Nieuwe Looiersdwarsstraat 10, waar zij op tachtigjarige leeftijd stierf. Na haar overlijden raakte zij als kunstenares al snel in de vergetelheid. Tegenwoordig is zij nagenoeg onbekend.
Naslagwerken
Van der Aa; Immerzeel; Petteys; Scheen; Thieme-Becker; Waller; Wurzbach.
Archivalia
- Stadsarchief Amsterdam: DTB, Dopen 369, p. 113. Toegang 5000, BS 1851, inv. nr. 307, buurt D, afd. 2, dl. 1, p. 384.
- Centraal Bureau voor Genealogie, Den Haag: familieadvertenties Schmetterling.
- Koninklijke Bibliotheek, Den Haag, Bijzondere Collecties: negen brieven van Schmetterling aan J. Immerzeel jr., 1825-1828 (sign. 133 C 12); brief van Schmetterling aan de Commissie voor de schilderijententoonstelling, 4-12-1840 (sign. 67 D 2, nr. 250).
Werk
Gravures van Elisabeth Schmetterling bevinden zich in het Rijksprentenkabinet (Amsterdam en Leiden). Het Instituut Collectie Nederland bezit een miniatuurportret van haar hand.
Literatuur
Catalogi van tentoonstellingen van Levende Meesters, gehouden in Amsterdam, Den Haag en Groningen in de jaren 1822-1848.
Illustratie
Portret van Johanna Catharina Adelaide Schuyt (1801-1869), 1830, aquarel op ivoor (particuliere collectie).
Auteur: Hanna Klarenbeek
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 667
laatst gewijzigd: 13/01/2014