© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Marloes Huiskamp, Saftleven, Sara, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: http://bronhist.huygens.knaw.nl/INGWebsite/Onderzoek/Projecten/DVN/lemmata/data/Saftleven [13/01/2014]
SAFTLEVEN, Sara (geb. Utrecht ca. 1645/1646 – begr. Naarden 17-10-1702), (amateur-) bloemschilderes. Dochter van Herman Saftleven II (1609-1685), landschapschilder, en Anna van Vliet (gest. 1685). Sara Saftleven trouwde (1) ca. 23-6-1671 in Utrecht met Jacob Adriaensz. Broers (1645/46-1677); (2) vóór 16-10-1685 in Utrecht met Paul Dalbach (gest. 1691) kapitein in Staatse dienst; (3) op 5-10-1692 in Blaricum met Jacob Ploos (1630-1694), burgemeester van Naarden. Voorzover bekend bleven alle huwelijken kinderloos.
Sara Saftleven werd geboren in een bekend schildersgeslacht. Haar grootvader, ooms en vader Herman Saftleven waren allen schilder. Sara had twee broers, Dirck (gest. voor 1685) en Hendrick (gest. voor 1685) – die geen van beiden beroepskunstenaars lijken te zijn geworden – en een zuster Levina (gest. na 1685). Het schilderen zal Sara hebben geleerd van haar vader, die vooral bekend was om zijn schilderijen, tekeningen en prenten met landschappen en botanische en topografische onderwerpen.
Het is de vraag in hoeverre Sara Saftleven professioneel actief was als kunstenares. Er zijn maar twee tekeningen aan haar toe te schrijven: één van een rode anemoon en één van een oostindische kers (beide in Museum Boijmans-van Beuningen, Rotterdam). Op verschillende achttiende-eeuwse veilingen zijn bloemtekeningen van Sara Saftleven aangeboden, maar het is niet uitgesloten dat het daarbij steeds om dezelfde twee ‘Rotterdamse’ bladen gaat.Ook de informatie over het leven van Sara Saftleven is beperkt. Dankzij een notariële akte weten we dat ze voor of op 26 juni 1671 is getrouwd met de 25-jarige Adriaen Broers (Kramm, 1438). Daarnaast zijn enkele notariële akten uit de jaren 1677-1678 bekend die samenhangen met het overlijden van Broers in 1677. Uit een akte van 20 oktober 1685, opgesteld na de dood van de ouders van Sara Saftleven, blijkt dat zij is hertrouwd met kapitein Paul Dalbach. Deze had enkele dagen eerder, op 16 oktober, een deel van de inboedel van zijn schoonouders gekocht. Na de dood van Dalbach (1691) trouwde Sara Saftleven in 1692 nog een derde keer, deze maal in Blaricum, met Jacob Ploos, burgemeester van Naarden. Ook hem zou zij overleven. Sara Saftleven werd op 17 oktober 1702 in de Grote Kerk te Naarden begraven.
Naslagwerken
Kramm (niet zelfst.); Lexicon Noord-Nederlandse kunstenaressen, Petteys; Thieme; Waller (niet zelfst.); Willigen/Meyer; Wurzbach.
Archivalia
Het Utrechts Archief: Notariële akten, inv.nr. U048a004, akte nrs. 331-332, d.d. 23-6-1671 [betr. huwelijkse voorwaarden Saftleven en Broers]; inv. nr. U86a2, akte nr. 64, d.d. 5-9-1677; inv. nr. U86a2, akte nr. 94, d.d. 9-1-1678; inv. nr. U86a2, akte nr. 123, d.d. 27-3-1678; inv. nr. U86a2, akte nr. 124, d.d. 28-3-1678; inv. nr. U80a8, akte nr. 278, d.d. 20-10-1685; inv.nr. U113a3, akte nr. 5, d.d. 9-02-1703.
Werken
‘Rode anemoon’ en ‘Oostindische kers’, beide met opschrift: ‘Sara Saftleven’, Rotterdam, Museum Boijmans-Van Beuningen, Prentenkabinet.
Literatuur
- Wolfgang Schulz, ‘Blumenzeichnungen von Herman Saftleven d. J.’, Zeitschrift für Kunstgeschichte 40 (1977) 135-153, aldaar 136, 149).
- G. Greer, Vrouwenwerk. Wedloop vol hindernissen (Amsterdam 1980) 240, 351.
- J. de Meyere, ‘De Utrechtse schilder Herman Saftleven en ‘An extensive Rhineland view’ uit 1669’, Maandblad Oud-Utrecht 63 (1990) 33-40, aldaar 33, 35, 39).
- URL: http://www.archiefploosvanamstel.nl [laatst geraadpleegd december 2009].
Auteur: Marloes Huiskamp
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 334
laatst gewijzigd: 13/01/2014