© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Wim Rutgers, Jesurun Pinto, Nilda Maria, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: http://bronhist.huygens.knaw.nl/INGWebsite/Onderzoek/Projecten/DVN/lemmata/data/JesurunPinto [22/11/2017]
JESURUN PINTO, Nilda Maria (geb. Willemstad, Curaçao 12-12-1918 – gest. Hengelo 17-4-1954), onderwijzeres, radiomedewerkster en verzamelaarster van verhalen in het Papiaments. Dochter van Samuel Jesurun Pinto (1884-1918) en Henriette Verginie Augustina de Windt (1880-?). Nilda Maria Jesurun Pinto trouwde op 27-12-1948 in Willemstad met Jan Geerdink (1927-1994), machinist bij de Koninklijke Marine. Uit dit huwelijk werden 1 dochter en 2 zoons geboren.
Nilda Maria Jesurun Pinto werd
geboren in de Zaantjessteeg, een eenvoudige volkswijk in Otrobanda, Willemstad.
Haar vader, afkomstig uit Venezuela, stierf toen ze anderhalf jaar oud was. Zij
en haar zus, die één jaar ouder was, kregen een katholieke opvoeding. Ze was een gewoon meisje dat hield van
feestjes en uitgaan, maar ze onderscheidde zich door haar belangstelling voor
de traditionele volkscultuur van haar eiland. Na
de mulo werd Nilda naar Nederland gestuurd voor een opleiding tot onderwijzeres
in Bergen op Zoom. Op 15 juni 1935 haalde ze haar diploma.
Ze werkte vanaf oktober 1939 op haar geboorte-eiland als leerkracht aan het St.
Martinus College.
Orale volkskunst
Nilda Maria Jesurun Pinto raakte geïnteresseerd in de orale woordkunst van Curaçao. Ze maakte indruk toen ze tijdens de Don Bosco-onderwijsdag (13-9-1940) twee ‘Cuentas di Nanzi’ vertelde: verhalen over de spin Nanzi. Vanaf 1943 verzorgde ze bij de Curom (Curaçaose Radio Omroep) Papiamentstalige kinderprogramma’s met liederen en verhalen. In samenwerking met onderwijsinspecteur Jan Droog verzorgde ze het radioprogramma Onder de flamboyan, een praatprogramma met leerlingen in de puberteit. Ze had er ook een eigen koor: De Kanariepietjes.
Als onderwijsvrouw was het Jesurun Pinto vooral te doen om het promoten van het eigen cultureel erfgoed bij jongeren. Ze was een pionierster met haar twee bundels Corsouw ta konta (Curaçao vertelt) (1944, 1954), waarin ze voor het eerst korte verhalen en liederen voor kinderen in het Papiaments had verzameld. Het waren verhalen rond bekende sprookjesfiguren (adaptaties van Europese sprookjes) en verhalen in de traditie van Nanzi.
Jesurun Pinto begon ook met de inventarisatie van oude traditionele kinderspelletjes. Centraal bij haar verzameldrift stond de verdediging van het Papiaments als waardevolle taal, die door het koloniale Nederlands verdrongen dreigde te worden. Na de beperkte uitgave van traditionele kinderliedjes Corsouw ta canta (Curaçao zingt) (1946) verscheen in 1947 Nos dushi papiamentu (Ons zoete Papiaments). Een jaar later volgde Bam canta (Laten we gaan zingen), in samenwerking met componist Rudolf Th. Palm. Dit is een verzameling van 47 oude religieuze en seculiere liederen en nieuwe liedteksten, geschreven door paters en fraters en bekende lokale auteurs op melodieën van componisten van het eiland. Het was de eerste geheel eigen Papiamentstalige zangbundel van Curaçao.
Spin-verhalen
In 1948 trouwde Nilda Jesurun Pinto op dertigjarige leeftijd met Jan Geerdink, een machinist bij de Koninklijke Marine. Ze kregen drie kinderen: een dochter (1950) en twee zoons (1951) en (1952). In die periode werd Geerdink-Jeserun Pinto bekend door haar verzameling van traditionele, uit de orale traditie stammende verhalen over Kompa Nanzi, de spin die alle grote dieren en zelfs mensen te slim af is. Ze las de verhalen zoals deze door pater Latour waren naverteld in Amigoe (1-5-1937) en in de jaren 1937-1940 in de West-Indische Gids waren verzameld. Jeserun Pinto bewerkte deze oorspronkelijk voor volwassenen bedoelde vertellingen voor kinderen. De eerste uitgave van Cuentanan di Nanzi (Verhalen van Nanzi) dateert van 1952. De verzameling werd vaak herdrukt en vertaald in het Nederlands (1970) en Engels (1972).
Het gezin Geerdink-Jesurun Pinto verhuisde in 1953 naar het Nederlandse Hengelo (Overijssel). Op 17 april 1954 stierf Nilda Geerdink-Jesurun Pinto daar op 35-jarige leeftijd door complicaties bij de bevalling van een vierde kind (dat ook stierf).
Betekenis
In een tijd waarin op Curaçao Nederlands nog de norm was in het onderwijs, zette docente Nilda Jesurun Pinto zich als pionierster in voor het behoud en de promotie van het Papiaments, de moedertaal Papiaments van haar leerlingen. Haar verzameling en bestudering van het folkloristisch erfgoed is van blijvende waarde. Haar bundeling van Kompa Nanzi-verhalen is de bron geworden voor veel latere uitgaven en vormde de basis voor de dissertatie van de theoloog Wim Baart over de oorsprong, betekenis en functie van de verhalen over Nanzi (1983). Van de spin-verhalen blijven nieuwe bewerkingen en moderne versies verschijnen.
Nilda Jeserun Pinto heeft een lemma in de Encyclopedie van de Nederlandse Antillen. Een straat in de buitenwijk Brievengat en een sbo-school (secundair beroepsonderwijs) in de Wageningenstraat in Willemstad zijn naar haar vernoemd.
Publicaties
Kon Nanzi a nèk Shon Arei i otro kuentanan antiano di e araña sabí / Hoe Nanzi de Koning beetnam en andere Antilliaanse verhalen over de slimme spin (Amsterdam 2005) [vertaald door Wim Baart].
Literatuur
- Richard E. Wood, Nanzi Stories. Curaçao Folklore by N.M. Geerdink-Jesurun Pinto (Willemstad 1972).
- ‘Speciaal feestcomité opgericht, Nilda Pinto Huishoudschool op 5 maart tien jaar’, Amigoe, 24-1-1972.
- Wim Baart, Cuentanan di Nanzi... Een onderzoek naar de oorsprong, betekenis en functie van de papiamentse spinverhalen (Leiden 1983) [dissertatie].
- Wim Rutgers, Bon dia! Met wie schrijf ik? Over Caraïbische jeugdliteratuur (Oranjestad 1988) 250-255.
- Hemayel Martina, Ansestro preokupá sosegá / Worried Ancestor Rest in Peace (Willemstad 2011) 40-41.
Illustratie
Nilda Jesurun Pinto, door onbekende fotograaf, ongedateerd (Nilda Pinto SBO).
Auteur: Wim Rutgers
laatst gewijzigd: 22/11/2017