© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Kim Heuvelmans, Heijmans, Annemie Gerardus, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: http://bronhist.huygens.knaw.nl/INGWebsite/Onderzoek/Projecten/DVN/lemmata/data/Heijmans [28/01/2018]
HEIJMANS, Annemie Gerardus (geb. Den Bosch 9-2-1935 – gest. Amsterdam 21-8-2008), kinderboekenschrijfster en illustratrice. Dochter van Theodorus Heijmans (1903-1970), gemeenteambtenaar, en Alida Grosfeld (1905-1998). Annemie Heijmans trouwde op 4-2-1959 in Haarlem met Gerard van den Eerenbeemt (1936-2011), schilder en beeldhouwer. Uit dit huwelijk werden 2 dochters en 1 zoon geboren.
Annemie
Heijmans groeide op in Den Bosch in een katholiek gezin met zeven kinderen. Creativiteit
speelde in haar familie een belangrijke rol. Haar vader besteedde de
tweejaarlijkse vergoeding die hij als reserveofficier kreeg aan boeken voor de
kinderen. De jonge Annemie tekende veel en maakte al op jonge leeftijd haar
eigen boekjes.
Studietijd en huwelijk
Annemie ging naar de mulo en vervolgens naar de School voor Kunst en Kunstnijverheid. Hier volgde ze een extra jaar model- en portrettekenen. Ze kreeg een studiebeurs voor de akte voor middelbaar tekenen aan de Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag, maar maakte de studie niet af omdat ze daar niet kon aarden. Ze vertrok binnen een jaar stiekem naar Amsterdam, waar ze bij haar twee jaar oudere zus Margriet logeerde. Deze studeerde aan de Rijksacademie in Amsterdam en Annemie volgde haar voorbeeld: ze schreef zich in voor de modeklas.
Annemie Heijmans had in haar studietijd diverse bijbaantjes. Zo maakte ze illustraties voor de kinderrubriek in Goed Nieuws van uitgeverij Spaarnestad, was ze tekenmodel en had ze een baantje in de huishouding. Ook werkte ze een tijd bij een tekenfilmbedrijf in Amstelveen en in een fabriek in Haarlem, waar ze maanvissen op emaillen omhulsels van luciferdoosjes moest natekenen – ze werd ontslagen omdat ze de doosjes te mooi maakte.
In 1959 trouwde Annemie Heijmans met Gerard van den Eerenbeemt, een medestudent aan de Rijksacademie in Amsterdam. Ze woonden korte tijd in Haarlem en verhuisden in 1960 terug naar Amsterdam. Ze kregen drie kinderen, twee meisjes (1960 en 1963) en een jongen (1966) – de jaren daarna tekende ze niet veel. Het huwelijk hield geen stand. Na haar scheiding in 1977 verhuisde Annemie Heijmans met haar kinderen naar een woning aan de Herengracht. Ze maakte in deze periode illustraties voor een herenmodeblad, maar had het financieel niet breed.
Werkzaamheden
Halverwege de jaren zestig begon Annemie Heijmans met haar zus Margriet aan een kinderboek dat ze vanwege de hoge kosten (de illustraties maakte ze met inkt op krijt) moeilijk gepubliceerd kregen: pas in 1971 verscheen het rijk geïllustreerde Het Poppenfeest in diverse landen tegelijkertijd (Nederland, Duitsland, Frankrijk, Engeland en Amerika). De zussen schreven en illustreerden nog verschillende boeken samen, waaronder De gele draad (1982) en De prinses van de Moestuin (1991). Ze werkten ook samen aan ‘De kleine wereld van de Heymanskinderen’: korte stripjes voor de Margriet, geïnspireerd op hun eigen kinderen.
Het eerste boek dat Annemie Heijmans alleen maakte, is Emily’s ei (1973) – het was haar inzending voor een prijsvraag van het tijdschrift Kris-Kras. Daarna publiceerde ze nog meer dan tien boeken. Het bekendste is Neeltje (1984), een bundeling van de korte verhalen over een peuter die als losse afleveringen in het kindertijdschrift Okki hadden gestaan. Daarnaast illustreerde ze tussen 1975 en 2008 meer dan vijftig kinderboeken van andere schrijvers. Ook schreef en tekende ze voor het tijdschrift Ouders van Nu (1979/1980), maakte ze tekeningen bij gedichten van Leendert Witvliet voor Vrij Nederland (1979/1980), en zat ze in de regionale jury voor de Gouden Griffel (1975-1978). Vanaf 1982 gaf ze gastcolleges illustratie aan de Kunstacademie in Kampen en lezingen op basisscholen.
Begin jaren tachtig werd Annemie Heijmans vanwege huurachterstand uit haar huis aan de Herengracht gezet. Ze kraakte op het Realeneiland in Amsterdam de eerste verdieping van een oude sigarettenfabriek, waar ze tot haar dood bleef wonen. Annemie Heijmans stierf op 21 augustus 2008 op 73-jarige leeftijd aan darmkanker.
Waardering
Als dubbeltalent kon Annemie Heijmans zowel tekenen als schrijven. Ze was vooral in de jaren zeventig, tachtig en negentig succesvol, met oplages van zeven- tot achtduizend boeken. Haar werk had iets ontregelends, ontroerends en vaak ook iets grappigs. Ze gebruikte inkt met wat kleur, meestal lichtgroen, roze, blauw of bruin, door middel van aquarel of kleurpotlood. Zo schetste ze een zacht, warm en idyllisch beeld voor de kleine kinderen voor wie haar boeken bedoeld waren. Voor haar illustraties bij De kleine wereldreis van Bas en Joke van Beatrijs Nolet kreeg ze in 1981 een Vlag en Wimpel van de penseel en palet jury.
De
boeken die Annemie Heijmans met haar zus Margriet maakte zijn het bekendst en
meest gewaardeerd – vanwege de inhoud maar ook vanwege de bijzondere
samenwerking. Hun boeken bestonden altijd uit twee complementaire
verhaallijnen: elk van hen tekende het verhaal vanuit een ander perspectief.
Daarvoor moesten de zussen bijna identiek aan elkaar kunnen tekenen. Ze hadden
ook gezamenlijke tentoonstellingen: in 1981 in Parijs en in 1984 bij Museum
Swaensteyn in Voorhout. De Gele Draad
werd in 1983 bekroond met een Vlag en Wimpel, Neeltje in 1985 met een Zilveren Griffel en De prinses van de Moestuin in 1992 met de Zilveren Griffel en een
Vlag en Wimpel (1992) en hetzelfde boek in 1993 met de Nienke van Hichtumprijs.
Naslagwerken
Lexicon van de jeugdliteratuur.
Publicaties
(selectie):
- (samen met Margriet Heymans) Het Poppenfeest (1971).
- Emily‘s ei (1973).
- Els van Delden, Dag meneertje in de Spiegel (1980) [illustraties].
- Beatrijs Nolet, De kleine wereldreis van Bas en Joke (1980) [illustraties].
- (samen met Margriet Heymans) De gele draad (1982).
- Neeltje (1984).
- (samen met Margriet Heymans) Adam Wortel krijgt bezoek (1986).
- Ietje Fietje (1988).
- (samen met Margriet Heymans) De prinses van de moestuin (1991)
- Selma Noort, Geen gewone ketting (1995) [illustraties].
- Peter van Gestel, Marieken (1997) [illustraties].
Literatuur
- Hannie Leguyt, Staan er plaatjes in? Een overzicht van Nederlandse jeugdboeken-illustraties in de jaren 1950 tot 1980 (Amsterdam 1980).
- Hans Gosselink, Annemie Heymans. Monografie (Den Haag 1982).
- Marjoleine de Vos, ‘Kamers kunnen praten. De lege en de volle wereld van Margriet en Annemie Heymans’, NRC, 13-9-1991.
- Peter Brusse, ‘Dan maar leven in armoe’, de Volkskrant, 30-8-2008.
- Enno de Wit, ‘Kinderboekenmaakster Annemie Heymans overleden’, Boekblad, 26-8-2008.
Illustraties
- Annemie Heijmans, door onbekende fotograaf, 1985 (Nationaal Archief / Collectie Spaarnestad).
- Detail omslag van De prinses van de moestuin (1991).
Auteur: Kim Heuvelmans
laatst gewijzigd: 28/01/2018