© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Nick Draper, Draper, Helena Anna Maria, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: http://bronhist.huygens.knaw.nl/INGWebsite/Onderzoek/Projecten/DVN/lemmata/data/Draper [18/04/2020]
DRAPER, Helena Anna Maria (geb. Leeuwarden 24-5-1877 – gest. Hilversum 1-12-1945), pianiste. Dochter van Dominicus Antonius Harmannus Draper (1827-1894), stoffenverver en -drukker, en Antje de Hey (1842-1927). Helena Draper trouwde op 23-8-1906 in Leeuwarden met Hendrik Martinus Leopold (1875-1950), leraar klassieke talen en amateur-violist. Uit dit huwelijk werden 1 zoon en 1 dochter geboren.
Helena (Leen) Draper groeide op in Leeuwarden, als achtste van
tien in een rooms-katholiek gezin – drie van de kinderen stamden uit een eerder
huwelijk van de vader. Het gezin woonde in een huurhuis aan de Bagijnestraat
(nr. 61), waar de vader aan huis een stoffenververij en -drukkerij runde. De
kinderen Draper kregen al vroeg muziekles. Leen leerde orgel en pianospelen. In
december 1889 had ze met haar viool spelende broers Dominicus en Andries haar
eerste optreden op een avond van de Vereeniging voor Volksbijeenkomsten. Later
herinnerde zij zich dat de zaal vol zat met bekende gezichten, zoals de bruggendraaier,
het petroleumvrouwtje en haar eigen onderwijzer.
Op 23 december 1895 liet Helena Draper zich als dienstbode inschrijven in de gemeente Amsterdam. Wellicht was dit om haar studie te bekostigen – in diezelfde tijd begon ze daar aan het conservatorium: ze studeerde piano bij Julius Röntgen en volgde ook enkele lessen bij Edward Grieg toen deze begin 1897 in Amsterdam was. Af en toe speelde ze op concertavonden in Leeuwarden. In januari 1900, na voltooiing van haar studie, keerde ze terug naar haar ouderlijk huis. Ze gaf pianoles, privé en op de muziekschool die haar broers in 1895 hadden opgericht aan de Weaze, en trad regelmatig op in Leeuwarden en omgeving met haar broers en zusters – Manna speelde viool en Agnes cello. Onder de naam 'Draper-Kwartet' gaven ze in wisselende samenstelling concerten.
Vermoedelijk heeft Leen Draper haar latere echtgenoot in het muziekleven van haar geboortestad leren kennen: de classicus Hendrik Leopold was een verdienstelijk violist. Hij was een paar jaar leraar klassieke talen in Leeuwarden en werkte vanaf 1904 aan het Alkmaars Gymnasium. In 1905 en 1906 gaf Helena Draper met haar broers en zus Agnes enkele concerten in Alkmaar. In augustus 1906 trouwde ze met Leopold en volgde hem naar Alkmaar. Daar werd in 1909 hun zoon Hendricus (Ricus) Vechnerus geboren.
In Alkmaar werd Helena Leopold-Draper lid van de Maatschappij tot bevordering der Toonkunst. Ze gaf er ook les in piano- en ensemblespel. Haar maatschappelijke betrokkenheid blijkt uit concerten die ze gaf voor onder andere de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht (1908), de Nationale Vrouwenraad (1912) en de Commissie tot Bestrijding der Tuberculose (1913). Bij sommige optredens speelde ook haar man mee. In 1913 vertrok het gezin naar Hilversum, waar in 1916 dochter Anna (Ank) werd geboren.
Radio-optredens
Landelijke bekendheid kreeg Helena Leopold-Draper begin jaren twintig. Zij en haar man vormden, samen met een tweede violist en een zangeres, het eerste muziekgezelschap dat te horen was tijdens een radio-uitzending van de pas opgerichte Nederlandse Seintoestellen Fabriek (NSF). In het Algemeen Handelsblad van 10 november 1923 deed Helena Leopold-Draper verslag van dit eerste radioconcert, waarbij de musici moesten spelen 'vlak tegen den muur' met daarin 'een groote witte schijf waar achter de opvanger die het geluid opslokte'. Omroeppionier Willem Vogt herinnerde zich later dat de zender naar aanleiding van het concert 700 enthousiaste brieven ontving. In 1924 traden Leopold-Draper en haar man weer enkele malen op voor de radio, onder meer ter muzikale omlijsting van een voordracht van literator Frederik van Eeden, en in de jaren 1925-1937 was zij meermaals soliste bij de radioconcerten van het H.D.O. (Hilversumsche Draadlooze Omroep) -orkest, later kortweg Omroeporkest, onder leiding van Willem van Warmelo en Nico Treep.
Helena Leopold-Draper ontwikkelde zich tot een bekende persoonlijkheid in het culturele circuit van Hilversum en omgeving. Ze was onder andere actief in de Hilversumsche Kunstkring voor Allen, was in 1928 lid van het erecomité voor het jubileumconcert van zangeres en plaatsgenote Aaltje Noordewier-Reddingius en zat jarenlang in het bestuur van de Openbare Leeszaal en Bibliotheek. Regelmatig trad zij op in zorginstellingen. Als lid van de Nederlandsche Vereeniging van Huisvrouwen gaf ze in 1937 lezingen over vrouwelijke componisten en vertolkte hun muziek. Haar talenten als schrijfster komen naar voren in haar stukjes voor de Radio Luistergids van de AVRO.
Na een langdurig ziekbed stierf Helena Leopold-Draper, 68 jaar oud, op 1 december 1945 in haar woonplaats Hilversum.
Betekenis
In haar jonge jaren genoot Helena Leopold-Draper vooral in Leeuwarden en omgeving bekendheid als pianiste in de ensembles die zij met haar broers en zusters vormde. De kritieken op haar pianospel waren meestal lovend. Dat geldt ook voor de commentaren die zij in haar Hilversumse tijd in de regionale kranten daar kreeg. Hoewel zij vaak optrad voor de radio en zo uiteraard een groot bereik had, werden haar (radio)concerten zelden of nooit becommentarieerd in de landelijke pers. Tegenwoordig is Helena Leopold-Draper, die blijkens haar vele activiteiten een geëngageerde vrouw was, als pianiste in de vergetelheid geraakt.
Archivalia
- Regionaal Archief Alkmaar: Bevolkingsregister.
- Amsterdam, Stadsarchief: Overgenomen Delen.
- Tresoar, Leeuwarden: BS; Bevolkingsregister.
Publicaties
- ‘Ons eerste Radio-concert’, Algemeen Handelsblad 10-11-1923
- ‘Het Hollandse Lied voor de Microfoon, Waarom zingen in een vreemde taal waar de eigen zoo rijk is?’, Radio Luistergids, 24-12-1925
- ‘Re-Mi-Sol-Fa, een sprookje uit de tegenwoordige tijd’, Radio luistergids, 4-2-1927 [onder pseudoniem Do].
- ‘Speler van Beethovens Appasionata is Gewichtheffer zonder dat hij het vermoedt’, A.V.R.O. Radiobode, 26-7-1929.
Literatuur
- Leeuwarder Courant, 30-12-1889; 21-1-1897; 23-4-1897; 21-3-1903.
- De Gooi- en Eemlander, 14-12-1923; 3-10-1927.
- J.C.E. Sand, ‘Hier is Hilversum, de A.V.R.O. Herinneringen van Willem Vogt’, De Telegraaf, 14-4-1929.
- ‘Lezing van mevr. Leopold Draper’, De Gooi- en Eemlander, 11-3-1937.
- Willem Vogt, ‘Radio debuut van Frederik van Eeden’, Elsevier’s Weekblad, 30-4-1960, 60.
- Henk van der Meyden, ‘De Avro heeft een Banierheffer nodig; Willem Vogt, verzuil niet’, De Telegraaf, 16-6-1960.
- Hans P. Algra, Hugo Kingmans, Theo Lambooij en Bernard Smilde, Muzyk yn Fryslan, aspekten fan it Fryske muzyklibben juster en hjoed (Leeuwarden 1996) 155-156.
- Dirk Meijer, Bob Pruiksma en Bernard Smilde, Sjongenderwize, in bondel fan 86 lieten foar sjongstim en piano, (Leeuwarden 1996) 225.
Illustratie
Portretfoto door D. Dekema, ca. 1906
Auteur: Nick Draper
laatst gewijzigd: 18/04/2020