© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Marielle Scherer, Bree, Wilhelmina Elizabeth van, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: http://bronhist.huygens.knaw.nl/INGWebsite/Onderzoek/Projecten/DVN/lemmata/data/Bree [23/03/2016]
BREE, Wilhelmina Elizabeth van (geb. Loosduinen 24-4-1915 – gest. Den Haag 4-8-1983), wielrenster. Dochter van Adrianus van Bree (1878-1959), tuinder, en Elizabeth Hendrika van Beek (1884-1952). Wilhelmina van Bree bleef ongehuwd.
Wilhelmina Elizabeth (Mien) van Bree groeide op in de Tramstraat te Loosduinen als één na jongste in een gezin met vijf kinderen. Van jongs af aan was fietsen haar grootste hobby. Haar wielrentalent werd opgemerkt door buurtgenoot Piet Moeskops, vijfvoudig wereldkampioen sprint in de jaren 1921-1926. Zijn complimenten over haar sprintvermogen maakten haar eerzuchtig. Mien van Bree werd in 1933 lid van de toen net opgerichte Haagse Dames Rennersclub, een van de eerste vrouwenwielrenclubs van Nederland. Een wielercarrière in eigen land behoorde echter niet tot de mogelijkheden omdat de Nederlandse Wieler Unie fietswedstrijden voor dames niet toestond.Kampioenschappen wielrennen in BelgiëNoodgedwongen ging Mien van Bree koersen in België, waar zij deelnam aan sprint-, lange afstand-, koppel- en tandemwedstrijden op de baan. In 1934 werd zij derde tijdens het wereldkampioenschap wielrennen en in de jaren 1935-1937 eindigde zij als tweede. In deze jaren werd zij telkens verslagen door Elvire de Bruyn, die volgens Mien van Bree de spierkracht had van een man. Hoe dicht zij bij de waarheid zat, werd in 1937 duidelijk: Elvire de Bruyn liet zich bij de burgerlijke stand inschrijven als Willem Maurits Debruyne.Haar eerste overwinning behaalde Mien van Bree in 1937 tijdens de Europese kampioenschappen wielrennen. Een jaar later werd zij Nederlands kampioene. Omdat in Nederland een dergelijke wedstrijd niet werd gehouden, namen Nederlandse wielrensters deel aan het kampioenschap van België. De wedstrijd kende twee winnaars: de snelste Belgische én de snelste Nederlandse wielrenster werd landskampioene van haar eigen land. Van Bree werd in 1938 eveneens wereldkampioene wielrennen. Een jaar later wist zij deze titel te prolongeren en werd zij voor de tweede maal Europees kampioene wielrennen.Einde wielercarrièreDe Tweede Wereldoorlog maakte een einde aan de wielercarrière van Mien van Bree. Tijdens een bombardement kwam één van haar broers om het leven. Haar ouders, die in 1919 al hun oudste dochter hadden verloren, kwamen dit verdriet nauwelijks te boven. Van Bree nam vanaf deze tijd – naast haar werk als verpleegkundige in de psychiatrie – de verzorging op zich van haar moeder, die aan reuma leed. Na de dood van haar moeder in 1952 verzorgde zij haar vader, die in 1959 stierf. Mien van Bree bleef in het ouderlijk huis wonen, waar zij – eenmaal in de VUT – als hobby kanaries kweekte en in de stoel voor het raam een borreltje dronk. Op 4 augustus 1983 werd zij – gestikt in haar eigen braaksel – dood aangetroffen in haar woning.WaarderingMien van Bree kan beschouwd worden als pionierster van het dameswielrennen. In de jaren dertig behoorde zij als wielrenster tot de internationale top, maar in Nederland ontving zij nooit de waardering die zij voor haar prestaties op de fiets had moeten krijgen.ArchivaliaCentraal Bureau voor Genealogie, Den Haag: persoonskaarten Mien van Bree en Adrianus van Bree.Literatuur en bronnen- Middelburgsche Courant, 17-4-1937.
- Gerard Bosch van Drakestein, ‘Mien van Bree was tweemaal wereldkampioene’, Sportief. Onafhankelijk Sportweekblad voor Nederland 9 (1954) [7-8].
- Wim van Eyle, Een eeuw Nederlandse wielersport. Van Jaap Eden tot Joop Zoetemelk (Utrecht/Antwerpen 1980).
- Annemarie Opmeer, ‘Wat men ook zegt, zij fietsen toch’? De betekenis van de fiets op het gebied van sport, vervoer, recreatie en emancipatie voor de Nederlandse vrouw tot 1940 (Utrecht 2004).
- André Stuyfersant, ‘De vergeten wereldkampioene’ [geraadpleegd 22-2-2012].
- André Stuyfersant, ‘Treurig einde voor Nederlands eerste wielerkampioene’ [geraadpleegd 22-2-2012].
- Mariska Tjoelker, Mien. Een vergeten geschiedenis (Amsterdam 2016) [verschenen na publicatie van dit lemma].
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 951
laatst gewijzigd: 23/03/2016